Nên Hiểu về Văn hoá gia đ��nh Việt Nam trong thời hội nhập

Gia đình truyền thống Việt Nam được xây dựng trên nền móng của " gia đạo" , "gia phong"   và   "gia lễ" . " Gia đạo"   là đạo đức của gia đình như đạo hiếu , đạo ông bà , đạo cha con , đạo phu phụ , đạo anh em. "G ia lễ" là những nghi lễ , tập tục , cung cách ăn nói , đi đứng , ứng xử đó trở thành truyền thống , được ông cha lựa chọn qua nhiều thế hệ , nay con cháu cần noi theo một nguyên tắc có tôn ti thứ tự theo lễ tiết.   "Gia phong" được hiểu là thói nhà , tập quán và giáo dục trong gia tộc , nề nếp riêng của một gia đình. Then chốt của gia phong luôn hướng tới tinh thần chuộng gốc nguồn , khuyến khích lòng hiếu thảo , thờ phụng phụ mẫu , thờ kính ông bà ông vải , coi trọng gia đình , thủy chung tình nghĩa , anh em hiếu thuận trong ứng xử , việc học tập lấy tâm , tri , năng làm gốc… Ở thời đại nào văn hoá gia đình  cũng là nền móng cho văn hoá tầng lớp. Văn hoá gia đình giàu tính nhân văn , nhân văn , đề cao giá trị đạo đức , xây dựng thói quen văn hoá thứ tự , kỷ cương , hun đúc tâm hồn , bản lĩnh con người. Vì thế gia đình tốt là bảo đảm cho dân giàu , nước mạnh , tầng lớp công bằng dân chủ văn minh.

chủ toạ Hồ Chí Minh đã nhận định:   "Rất quan tâm đến gia đình là đúng và nhiều gia đình cộng lại mới thành tầng lớp , tầng lớp tốt thì gia đình càng tốt , gia đình tốt thì tầng lớp mới tốt. Hạt nhân của tầng lớp là gia đình" . Tầng lớp phát triển , cơ cấu tầng lớp có sự biến đổi nhưng tổ chức của gia đình không biến đổi nhiều. Gia đình là tế bào của tầng lớp , do đó văn hoá gia đình đóng vai trò quan trọng trong vấn đề giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá truyền thống dân tộc. Chuẩn mực của gia đình Việt Nam ngày nay gồm 4 yếu tố:   No ấm:   biểu hiện sự phát triển kinh tế của gia đình nhằm đáp ứng các nhu cầu về vật chất và tinh thần của các thành viên.   Bình đẳng:   biểu hiện các thành viên trong gia đình trọng lẫn nhau và được hưởng mọi quyền lợi về học tập , lao động , nghỉ ngơi , giải trí , chăm chút sức khoẻ. Đặc biệt quan tâm đến nữ giới , trẻ con gái , người cao tuổi. Tiến bộ:   biểu hiện các thành viên trong gia đình luôn có tinh thần rèn luyện , phấn đấu vươn lên về mọi mặt để có kiến thức , trình độ , năng lực; có đạo đức , lối sống lành mạnh phù hợp với truyền thống văn hoá dân tộc và xu thế phát triển của thời đại.   Hạnh phúc:   biểu hiện các thành viên trong gia đình gắn bó , yêu thương , quan tâm giúp rập lẫn nhau cùng tiến bộ , tạo ra môi trường trong sạch , chặn tệ xã hội.

ngày nay , nước ta đang thực hiện tiến trình công nghiệp hóa , hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế trong khuynh hướng toàn cầu hóa. Sự giao lưu mở cửa hội nhập đã đem đến cho gia đình Việt Nam nhiều cơ hội. Gia đình Việt Nam có điều kiện phát triển kinh tế , giao lưu hội nhập với các nền văn hóa tiên tiến , văn minh của các nước. Song , bên cạnh những mặt tích cực đó , mặt trái của cơ chế thị trường cũng nảy sinh nhiều vấn đề tác động đến đời sống gia đình Việt Nam , làm cho gia đình Việt Nam đang đứng trước những thử thách , sóng gió. Cuộc sống của tầng lớp hiện đại với sự phát triển mạnh mẽ của các thành phần kinh tế đã tác động đến đời sống gia đình , ở một góc độ nào đó đã phá vỡ nề nếp gia phong đạo đức của gia đình truyền thống Việt Nam. Tình trạng ly dị , ly thân , sống chung như phu phụ không đăng ký hỏi vợ , giao tiếp tình dục trước hôn phối và việc nạo phá thai trong giới trẻ gia tăng , để lại những hậu quả nặng nề về nhiều mặt đối với gia đình và tầng lớp. Khuynh hướng hôn phối với người ngoại bang ngày càng nhiều và sau hôn phối nhiều nữ giới di cư theo chồng sinh sống ở ngoại bang cũng đặt ra mối quan tâm lo lắng của toàn tầng lớp. Các giá trị văn hóa gia đình truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam đang có biểu hiện xuống cấp , mai một. Nhiều tệ tầng lớp như ma túy , cờ bạc , rượu chè , mãi dâm , HIV/AIDS đã và đang xâm nhập vào các gia đình. Mâu thuẫn xung đột giữa các thế hệ về phép ứng xử , lối sống và vấn đề chăm chút người cao tuổi đang đặt ra những thách thức mới. Tình trạng hành hạ trong gia đình có chiều hướng ngày càng gia tăng mạnh mẽ đến mức báo động.

thực từ tế trên , chúng tôi thấy việc phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của gia đình truyền thống trong công tác xây dựng gia đình văn hóa có đời sống kinh tế phát triển , đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh phong phú là yêu cầu bức thiết của toàn tầng lớp. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng nói:   "Ba rường cột của tinh thần cộng đồng người Việt , đó là gia đình ( nhà ) , làng và nước. Ngày nay , xây dựng một tầng lớp công bằng , văn minh đòi hỏi chúng tôi phải trở lại với những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp từ gia đình" . Gia đình Việt Nam trong thời kỳ đổi mới là một trong những động lực quan trọng xúc tiến sự phát triển núi sông. Do đó vai trò của văn hoá gia đình trong thời kì CNH , HĐH và hội nhập quốc tế là rất quan trọng và cần thiết:

 

Thứ nhất:   giao tiếp giữa vợ- chồng:

Trong gia đình hiện đại , giao tiếp phu phụ được xây dựng trên cơ sở tình ái đích thực , sự bình đẳng và trọng lẫn nhau. Những giá trị đó được biểu hiện trong việc tuyển trạch vợ ( hoặc chồng ) một cách tự do của người trong độ tuổi kết hôn , trong việc dự khán lao động , công việc tầng lớp , trong việc đóng góp và hưởng thụ tài sản gia đình , trong việc quyết định những vấn đề chung của gia đình ( sinh đẻ có kế hoạch , ly dị , ... ) giữa vợ và chồng. Mối giao tiếp phu phụ mang sắc thái tốt đẹp: coi trọng giá trị lòng trung thuỷ , tình nghĩa phu phụ , sự thuận hoà , gia chi dĩ là sự bình đẳng , quyền tự do dân chủ của mỗi người , cùng quan tâm đến ích lợi riêng cũng như ích lợi của cả gia đình... Nền móng của một gia đình hạnh phúc phải là mối giao tiếp tốt đẹp , am hiểu , thông cảm và yêu thương nhau giữa vợ và chồng , là cơ sở chặn hành hạ giữa vợ và chồng trong gia đình , là một mục tiêu nhằm hướng tới xây dựng gia đình đạt chuẩn gia đình văn hoá.

Thứ hai:   giao tiếp giữa cha mẹ- con cái:   Là giao tiếp tràn đầy tình cảm , giao tiếp này bao gồm sự ứng xử của phụ mẫu với con cái và sự ứng xử của con cái đối với phụ mẫu. Mối giao tiếp này được biểu hiện trong các hình thái gia đình cũng khác nhau. ở gia đình hiện đại , nhiều giá trị truyền thống tốt đẹp đó được giữ gìn và phát triển , tinh thần yêu thương , sự hi sinh của phụ mẫu vì con cái và sự nể trọng , hàm ơn và hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ.Mối giao tiếp này là phạm vi nhu yếu cho sự phát triển của trẻ. Thông qua các cách truyền đạt bằng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ , phụ mẫu đã truyền lại cho con cái những giá trị , niềm tin , thái độ và cả những kiến thức về thế giới xung quanh. Có thể nói những giá trị mà cá nhân thu được từ gia đình là rất đáng kể , một trong những khía cạnh biểu hiện thực chất của mối giao tiếp này là chức năng tầng lớp hóa của cha mẹ đối với con cái

. Bằng mối giao tiếp , tình cảm ruột thịt , máu mủ giữa phụ mẫu và con cái góp phần hạn chế đi những mâu thuẫn hằng ngày , phòng chống hành hạ gia đình đối với trẻ em.

Thứ ba:   giao tiếp giữa người cao tuổi và con cháu:

Ở Việt Nam truyền thống về viện trợ và chăm chút người cao tuổi đã tồn tại trong các gia đình , đặc biệt là đối với người con đã trưởng thành. Chính những quan niệm truyền thống , phong tục văn hóa gia đình người Việt đã làm cho mối giao tiếp giữa người cao tuổi và các thành viên trong gia đình ngày càng khăng khít hơn , gắn bó với nhau gần gũi hơn , người trẻ nể trọng người già.

Tuy nhiên do xu thế phát triển của tầng lớp , sự giao thoa của các nền văn hóa , và núi sông tiến hành CNH , HĐH , hội nhập quốc tế , nền văn hóa Việt Nam có sự đổi thay và hòa nhập hơn. Đó là nguyên nhân dẫn tới các hệ quả , quy mô gia đình ngày càng nhỏ , sự tách biệt nơi trú ngụ của con cái sau khi xây dựng gia đình và sự xuất hiện của các kênh giao tiếp gián tiếp với sự viện trợ của các phương tiện truyền thông đại chúng hiện đại làm sự liên hệ , thông cảm giữa các thế hệ càng ít đi. Phụ lão trở thành cô lẻ , có sự chia bâu ông bà ở với con cháu khác nhau. Trong giao tiếp giữa ông bà- con cháu cũng xuất hiện những xung đột và xích mích xung đột thế hệ. Sự dị biệt về kinh nghiệm , nhu cầu và gu trong cuộc sống dẫn đến sự không bằng lòng giữa các thế hệ , dẫn đến các hiện tượng như: con cháu không trọng sự dạy bảo , đối xử không đúng gây xúc phạm tình cảm , không quan tâm chăm chút , thiếu tâm tình cởi mở , thậm chí có hiện tượng ngược đãi người cao tuổi. Nguyên nhân của hiện tượng này là do: Có khó khăn về kinh tế , sợ mất việc vì phải bỏ nhiều thì giờ nghỉ ở nhà để chăm chút người thân nên chuyển sự bực bội sang họ; sống chung trong một nhà nhỏ hẹp không đủ chỗ cho mọi người; thấy mình như bị buộc phải lãnh trách nhiệm lo cho người thân mặc dầu tình cảnh không cho phép. Đôi khi chính người chăm chút có vấn đề với rượu chè , rối loạn tâm thần hoặc cũng bị bạo hành khi còn nhỏ…Những nguyên nhân đó khiến cho các mối giao tiếp trong gia đình có nhiều rạn nứt và tan vỡ , đòi hỏi cần phải xây dựng một mối giao tiếp giữa ông bà- con cháu ngày càng tốt đẹp hơn. Đó cũng là nội dung nhằm xây dựng gia đình hạnh phúc , no đủ , bình đẳng và tiến bộ trong công tác xây dựng gia đình văn hóa "Vợ chồng bình đẳng , yêu thương giúp rập nhau , có trách nhiệm nuôi dậy con cái , con cháu thảo hiền với cha mẹ , ông bà".

Gia đình là tổ ấm tràn đầy tình ái thương nuôi dưỡng mỗi con người lớn lên và trưởng thành. Gia đình là điểm tựa tinh thần khôn cùng lớn lao cho mỗi người , là nơi khơi nguồn mọi sáng tạo , thành công , nơi chúng tôi phản hồi sau mỗi hành trình mệt mỏi , là nơi che chở mỗi khi chúng tôi vấp ngã hay thất bại trên đường đời. Gia đình cho chúng tôi động lực phấn đấu trở thành người có ích cho tầng lớp , thành đạt trong cuộc sống…Để giữ gìn các giá trị chuẩn mực văn hóa gia đình Việt Nam trong thời kì phát triển kinh tế - tầng lớp ngày nay , mỗi người Việt Nam cần tinh thần rằng , xây dựng gia đình hạnh phúc không chỉ là việc riêng của mỗi nhà mà còn là trách nhiệm của cả xã hội; gia đình no đủ , hạnh phúc , bình đẳng , tiến bộ góp phần tạo nên sức mạnh của đất nước.

Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế như ngày nay , để góp phần giữ gìn , phát huy những giá trị văn hóa gia đình , cần đẩy mạnh tuyên truyền thực hiện Luật gác canh , chăm chút và Giáo dục trẻ con , Luật phòng chống hành hạ gia đình và các luật khác liên đới đến gia đình. Làm tốt công tác gia đình. Giữ gìn và phát huy tốt các giá trị văn hóa gia đình Việt Nam sẽ góp phần quan trọng trong việc xây dựng núi sông giàu mạnh , tầng lớp công bằng , dân chủ và văn minh.